Μιχάλης Δερτούζος, ο τεχνολόγος ανθρωπιστής.

Για σκεφτείτε, δεν ήταν καν στους "100 Μεγάλους Έλληνες" (της τηλεοπτικής εκπομπής του ΣΚΑΪ - 2009)...

Σαν σήμερα, τη Δευτέρα 27η του Αυγούστου του 2001, απεβίωσε πρόωρα σε ηλικία 65 ετών, στο Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης, ο διακεκριμένος καθηγητής, ερευνητής και ακαδημαϊκός του MIT, (Massachusetts Institute of Technology) ο Μιχάλης Λ. Δερτούζος (Michael L. Dertouzos).

Ο Μ. Δερτούζος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Το 1964 έλαβε το διδακτορικό του από το MIT και προσελήφθη αμέσως ως Επίκουρος Καθηγητής. Διετέλεσε επί σειρά ετών (από το 1973 έως το θάνατό του) τακτικός καθηγητής τής Επιστήμης των Υπολογιστών και της Μηχανικής (Electrical Engineering and Computer Science), στο τμήμα Electrical Engineering and Computer Science (EECS) του MIT. Το 1974 ανέλαβε τη διεύθυνση του εργαστηρίου του MIT, το οποίο μετονόμασε σε Εργαστήριο της Επιστήμης των Υπολογιστών (L.C.S. – Laboratory for Computer Science). Μέσα από αυτό το εργαστήριο και από τις διδακτικές αίθουσες, ο Μ. Δερτούζος εκπαίδευσε τους επιστήμονες της πληροφορικής που εξέλιξαν την τεχνολογία των υπολογιστών και των δικτύων.

Το 1994 το Μοναστηράκι των Αθηνών του εμπνέει την ιδέα του information marketplace, της ηλεκτρονικής αγοράς της πληροφορίας: Της νέας αγοράς του 21ου αιώνα.

Η συνεισφορά του στη διαμόρφωση της τεχνολογίας διαδικτύωσης των υπολογιστών –αυτό που σήμερα αποκαλούμε Διαδίκτυο (Internet)–, είναι σημαντικότατη. Ειδικά στο υπο-τμήμα του Διαδικτύου που είναι γνωστό ως Παγκόσμιος Ιστός (WWW, World Wide Web). Ο Δερτούζος (το 1994) ήταν ο πρωτεργάτης της προσπάθειας δημιουργίας της Κοινοπραξίας του Παγκόσμιου Διαδικτύου (World Wide Web Consortium, W3C) που εγκατέστησε στο εργαστήριο LCS του MIT, πείθοντας τον εφευρέτη του Web Τιμ Μπέρνερς-Λι να το αναλάβει. Για αυτό το γεγονός, αν ο Τιμ Μπέρνερς-Λι είναι ο πατέρας του World Wide Web, o Μιχάλης Δερτούζος θεωρείται ο Έλληνας παππούς του Internet.

Βέβαια, αν ζούσε σήμερα, θα μας έλεγε ότι τόσο η πληροφορική επανάσταση, όσο και η βιομηχανία της πληροφορικής βρίσκονται ακόμη στα σπάργανα. Και πως χρειάζεται αρκετή επιστημονική εργασία μέχρι η χρήση των υπολογιστών (άλλα και η μορφή τους) να αποκτήσουν τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά τού οράματός του: Ο Δερτούζος οραματιζόταν το «human - centric computing». Δηλαδή τον ανθρωποκεντρικό υπολογιστή, που η ευχρηστία του θα ξεκινούσε από την εμφάνισή του και θα ολοκληρωνόταν με νέες, φιλικότερες μεθόδους χρήσης.

Το έργο Oxygen που διεξάγεται –μέχρι σήμερα– στο MIT (και σε άλλα ιδρύματα) αποτέλεσε το αποκορύφωμα της προσπάθειάς του για την ανθρωποκεντρική χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο σκοπός τού έργου ήταν και είναι η χρήση της τεχνολογίας να βοηθήσει «να κάνεις τα περισσότερα, κάνοντας λιγότερα». Δηλαδή, να συμβάλει στην παραγωγικότητα του ανθρώπου με όσο το δυνατόν λιγότερη εργασία, ώστε να βρίσκει ο άνθρωπος ελεύθερο χρόνο για να ξεκουράζεται. Ο Δερτούζος είχε πει χαρακτηριστικά: «Πάσχουμε από ελεύθερο χρόνο και η ανθρώπινη απληστία δεν μας αφήνει να επιλέξουμε την ηρεμία».

Το Μιχάλη Δερτούζο ως Έλληνα (δηλ. ως «πολιτικό ζώο») τον απασχολούσαν, εκτός από τις οικονομικές παραμέτρους, η καθημερινότητα του πολίτη και η λειτουργία της Δημοκρατίας. Για αυτό αντιστρατεύτηκε στα σενάρια ελέγχου και περιορισμού της ελευθερίας τού ανθρώπου, μέσω μικροτσίπ ή άλλων τεχνολογιών. Δεν δεχόταν τη μεταφορά της επιστημονικής φαντασίας, από τον κινηματογράφο ή τη λογοτεχνία, στην πραγματικότητα.

Πίστευε ότι η πληροφορική αγορά και η χρήση των πληροφοριών μπορούν να γίνουν για την Ελλάδα οι ισχυρότεροι οικονομικοί παράγοντες. Ισχυρότεροι ακόμα και από τη βαριά βιομηχανία τού τουρισμού. Είχε την πεποίθηση ότι στην κατασκευή λογισμικού θα μπορούσαμε να ήμασταν από τους πρώτους στον κόσμο. Ήταν της γνώμης ότι οι ελληνικές εταιρείες λογισμικού θα έπρεπε να γίνουν πιο εξωστρεφείς και να δουν τις τεχνολογικές ανάγκες της παγκόσμιας αγοράς.

Δεν του άρεσε το εκπαιδευτικό «σύστημα» της Ελλάδας. Θεωρούσε θάνατο της παιδείας την αποστήθιση. Η άποψή του ήταν ότι πραγματικά πεπαιδευμένος είναι ο μαθητής που μπορεί να απαντήσει σε μια ερώτηση, με όποιον τρόπο νομίζει σωστό, και να εκπλήξει με την απάντησή του αυτόν που τον ρώτησε.

Αυτός ο σημαντικός Έλληνας και πρωτοπόρος της τεχνολογίας, εκτός από τα τεχνολογικά του οράματα είχε κι ένα όνειρο για τον Ελληνισμό. Το κατέγραψε στην ελληνική έκδοση του βιβλίου του με τίτλο: «Τι Μέλει Γενέσθαι» (που το προλογίζει ο ιδρυτής τής Microsoft, Bill Gates): «…Ονειρεύομαι ακόμη τον Ελληνισμό σε όλη την οικουμένη να χρησιμοποιεί τη νέα τεχνολογία της πληροφορικής για να δενόμαστε σφιχτά, ο ένας με τον άλλο, οι Έλληνες της διασποράς συνάμα με τους Έλληνες της Μεσογείου, δημιουργώντας έτσι μια νέα Ελλάδα».

Ο Μπιλ Γκέιτς είπε: «Ήταν ο πρώτος τεχνολόγος ανθρωπιστής. Πίστευε ότι η τεχνολογία είναι άχρηστη αν δεν υπηρετεί πραγματικά την ανθρώπινη ζωή, την επικοινωνία, το παιχνίδι, την εργασία»

O Τιμ Μπέρνερς-Λι είπε για την συμβολή του Δερτούζου στο W3C: «Σε εκείνο το χρονικό σημείο είχα μία ημιτελή τρελή ιδέα. Ο Μιχάλης έπαιξε σημαντικό ρόλο στην υλοποίησή της. Πήρε τα κομμάτια από τις σκέψεις μου και τα συνέθεσε για να δημιουργήσει τη συνολική εικόνα. Μόνο αυτός θα μπορούσε να το κάνει. Αν δεν υπήρχε ο Μιχάλης, ίσως να μην υπήρχε το World Wide Web Consortium (σημ. κατά συνέπεια ούτε το Web, ούτε τα blogs και οι bloggers). Η ηγετική δύναμή του, η καθαρότητα της σκέψης του και η ζεστασιά της καρδιάς του ήταν μία συνεχής υποστήριξη για μένα».

Βίντεο με αποσπάσματα από συνέτευξη του Μιχάλη Δερτούζου

Επαναλαμβάνουμε, δεν ήταν καν στους
"100 Μεγάλους Έλληνες"...